Acele Kamulaştırma Nedir? Ne Zaman ve Nasıl Uygulanır?
Türkiye’de devletin kamu yararına taşınmazlara el koyma süreci, kamulaştırma olarak bilinir. Ancak bazı durumlar vardır ki, kamu hizmetinin acil olarak yürütülmesi gerekir. İşte bu gibi olağanüstü hallerde acele kamulaştırma devreye girer. Peki bu süreç nasıl işler? Hangi koşullarda uygulanır? Vatandaş olarak haklarınız nelerdir?
Tüm bu soruları adım adım yanıtlıyoruz.
1. Acele Kamulaştırma Nedir?
Acele kamulaştırma, kamu yararına yönelik projelerde acil müdahale gerektiren durumlarda uygulanan özel bir kamulaştırma türüdür. Bu yöntemde, devletin veya ilgili idarenin mülkiyete daha hızlı erişmesi sağlanır. Genellikle doğal afet, savunma, enerji yatırımları veya stratejik altyapı projelerinde tercih edilir.
2. Ne Zaman Acele Kamulaştırma Yapılır?
Acele kamulaştırma kararı, Cumhurbaşkanlığı kararı ile alınır ve yalnızca belirli durumlarda uygulanabilir:
Vatan savunması için taşınmaza ihtiyaç duyulması,
Kamu hizmetlerinin ivedi şekilde yerine getirilmesi zorunluluğu,
Afet, savaş, olağanüstü hal veya özel kanunlarla tanımlanmış acil ihtiyaç durumları.
3. Yetki Kimde? Acele Kamulaştırmayı Kim Yapar?
Eskiden bu yetki Bakanlar Kurulu’na aitti. Ancak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesiyle birlikte acele kamulaştırma kararı verme yetkisi doğrudan Cumhurbaşkanı’na devredilmiştir.
4. Acele Kamulaştırma Süreci Nasıl İlerler?
Normal kamulaştırmadan farklı olarak, acele kamulaştırmada önce taşınmaza el konulur, sonra kalan işlemler yürütülür. Süreç şu şekilde işler:
Cumhurbaşkanlığı Kararı alınır ve Resmi Gazete’de yayımlanır.
İlgili idare mahkemeye başvurarak, kıymet takdiri ve el koyma talebinde bulunur.
Mahkemece bilirkişi raporu ile taşınmazın değeri belirlenir.
Bu bedel, mal sahibi adına açılan bir banka hesabına yatırılır.
Bedel yatırılır yatırılmaz, idare taşınmaza el koyabilir.
Tapuya şerh düşülür, taşınmazın devri kısıtlanır.
Süreç içinde, kamulaştırma davası ayrıca yürütülür ve sonuçlandırılır.
5. Kamulaştırma Kararına İtiraz Edilebilir mi?
Evet. Mülkiyet hakkınız anayasa tarafından korunur. Eğer acele kamulaştırma kararını haksız buluyorsanız;
Kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından itibaren 30 gün içinde, Danıştay’a iptal ve yürütmeyi durdurma davası açabilirsiniz.
Kamulaştırma bedeline itiraz için, bilirkişi raporunun tebliğinden sonra 30 gün içinde asliye hukuk mahkemesine başvurarak yeni değerleme talebinde bulunabilirsiniz.
6. Acele Kamulaştırma Kararı Alınan Taşınmaz Satılabilir mi?
İki önemli durum söz konusudur:
Eğer sadece Cumhurbaşkanlığı kararıyla alınan şerh varsa, taşınmaz satılabilir; ancak tapu müdürlüğü bu değişikliği kamulaştırma yapan kuruma bildirir.
Ancak mahkemece verilen devir yasağı kararı varsa, bu durumda taşınmaz kesinlikle devredilemez.
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Ne? | Acil durumlarda taşınmaza hızlıca el koyulması sürecidir. |
| Neden? | Kamu hizmetlerinin gecikmeden yapılabilmesi için. |
| Ne zaman? | Vatan savunması, afet hali, Cumhurbaşkanlığı kararıyla belirlenen ivedi projelerde. |
| Nerede? | Türkiye sınırları içindeki özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde. |
| Kim? | Kararı veren: Cumhurbaşkanı. Uygulayan: İlgili kamu kurumu veya idare. |
| Nasıl? | Karar → Bedel Tespiti → Bedelin Yatırılması → El Koyma → Tapuya Şerh. |
Sonuç: Haklarınızı Bilin, Doğru Yönetin
Acele kamulaştırma süreci hızlı işleyen bir yasal süreçtir ancak vatandaşların haklarını ortadan kaldırmaz. Taşınmaz sahipleri, hem kamulaştırma kararına hem de bedeline karşı yasal yollara başvurma hakkına sahiptir. Bu nedenle, acele kamulaştırma süreciyle karşılaştığınızda bir gayrimenkul danışmanı ya da hukuk uzmanından destek almanız haklarınızı en doğru şekilde kullanmanızı sağlayacaktır.
